مقدمه:
مدل شایستگی مدیرراه که با هدف توسعه‌ی شایستگی‌های رهبری و مدیریت آن را طراحی کردم، دارای 3 بخش اصلی و مجموعه‌ای از شایستگی‌ها است. در این مقاله شایستگی حل مسئله و تصمیم گیری (Problem solving & Decision making) از گروه شایستگی‌های حرفه‌ای را به شما معرفی می‌کنم. همچنین 11 توصیه‌ی کاربردی برای شما نوشتم، تا با کمک آن‌ها سطح این شایستگی را در خودتان توسعه دهید.
با توجه به اینکه هدف من از نوشتن این مقاله، آشنایی سریع شما با شایستگی حل مسئله و تصمیم گیری است، بنابراین از توضیحات طولانی پرهیز نمودم. در آینده‌ی نزدیک می‌توانید با مقالاتی که در زمینه‌ی این شایستگی منتشر خواهد شد، با جزئیات بیشتر آن آشنا شوید.
ضمناً حل مسئله و تصمیم گیری در حالی که فرآیندهای متمایز هستند اما بسیار به هم مرتبط و نزدیکند لذا به عنوان یک شایستگی در کنار هم آن‌ها را آوردم.
تعریف شایستگی حل مسئله و تصمیم گیری
شایستگی‌های رهبری و مدیریت مجموعه‌ای از دانش، مهارت‌ها و نگرش‌های ضروری مدیران، برای اداره یک شغل مدیریتی یا مدیریت سازمان و همچنین نفوذ بر کارکنان است.
در این بین شایستگی حل مسئله و تصمیم گیری که یکی از شایستگی‌های حرفه‌ای است، عبارت است از دانش، مهارت و توانایی کافی برای تصمیم گیری و حل مسئله به شیوه‌ای صحیح و اصولی. اما بد نیست دو اصطلاح تصمیم گیری و حل مسئله را نیز تعریف کنم:
حل مسئله به فرآیند شناسایی، تجزیه و تحلیل مسئله، درک علل ریشه‌ای و یافتن راه حل برای چالش‌ها یا موانع اشاره دارد. تصمیم گیری نیز شامل انتخاب بین گزینه‌ها یا مسیرهای مختلف براساس اطلاعات، تجزیه و تحلیل و قضاوت موجود است.
افراد دارای شاخص‌های مثبت و منفی در شایستگی حل مسئله و تصمیم گیری
برای توسعه‌ی شایستگی حل مسئله و تصمیم گیری در خودتان ابتدا لازم است با ویژگی‌های فردی که دارای سطح خوبی از این شایستگی است و فردی که سطح خوبی در این شایستگی ندارد، آشنا شوید. به همین دلیل در جدول زیر شما را با این ویژگی‌های مثبت و منفی آشنا می‌کنم.
جدول شاخص‌های مثبت و منفی شایستگی حل مسئله و تصمیم‌گیری |
|---|
|
شاخص‌های مثبت: فردی که دارای این شایستگی است ....
|
|
شاخص‌های منفی: فردی که این شایستگی را ندارد ....
|
11 توصیه‌ی کاربردی برای توسعه‌ی شایستگی حل مسئله و تصمیم گیری
1- فهرستی از تمام مهارت‌هایی که فکر می‌کنید در حل مسئله و تصمیم گیری دخیل هستند تهیه کنید. سپس با مدیر خود صحبت کنید که در کدام یک از این مهارت‌ها بیشتر به توسعه نیاز دارید و با هم برنامه‌ای را برای اطمینان از اینکه این پیشرفت انجام می‌شود ایجاد کنید.
2- تصمیم موردنظر را در نظر بگیرید و با نظرخواهی، افراد دیگر را در این تصمیم مشارکت دهید. از افرادی بپرسید که فکر می‌کنید موضوع را بسیار متفاوت از شما می‌بینند و از تجربه آن‌ها در مورد تصمیمات مشابه استفاده کنید.
3- می‌توانید گزارش مختصری در مورد مشکل یا موضوعی که واحد یا سازمان با آن مواجه است، بنویسید. پیشنهاد می‌کنم یک بیانیه واضح از هدف خود، یک تعریف کامل از مشکل، ارزیابی مناسبی از گزینه‌ها و یک تصمیم کاملاً مستدل در مورد آنچه باید اتفاق بیفتد را در گزارش خود بیاورید.
4- قبل از تصمیم گیری، توقف کنید و به جای تصمیم ذهنی، به این فکر کنید که آیا اطلاعات کافی برای نتیجه‌گیری منطقی دارید یا خیر و اگر کسی با تصمیم شما مخالف بود، بررسی کنید که آیا اطلاعاتی برای توجیه آن در دسترس دارید یا خیر.
5- به تصمیمی فکر کنید که به سرعت گرفتید و متعاقباً مجبور به تغییر آن شدید. سعی کنید تشخیص دهید که چه کاری می‌توانستید متفاوت انجام دهید و چرا باید تغییر می‌کردید. دفعه بعد که باید تصمیم بگیرید، مطمئن شوید که بیش از یک گزینه را در نظر گرفتید و قبل از تصمیم گیری در مورد یک گزینه، تا حد امکان اطلاعات مرتبط را جمع‌آوری کنید.
6- می‌توانید در مورد اینکه چگونه اخیراً تصمیم گرفتید یا مشکلی را حل کردید، از همکارانتان بازخورد بخواهید. سعی کنید دریابید که آن‌ها فکر می‌کنند شما در چه زمینه‌ای خوب هستید و در چه جنبه‌هایی ممکن است لازم باشد برای بهبود تصمیم گیری خود برنامه‌ریزی کنید.
7- به راه‌حل‌ها و تصمیماتی فکر کنید که آنطور که انتظار داشتید نتیجه نگرفتند. سعی کنید علت عدم برآورده کردن انتظارات را تحلیل کنید و در صورت لزوم با تغییر رویکرد خود، از این تجربیات درس بگیرید.
8- مطمئن شوید که همیشه اولین تصمیم یا واکنش خود را دنبال نمی‌کنید. در عوض، قبل از تصمیم گیری به گزینه‌های جایگزین دیگر فکر کنید.
9- اطمینان حاصل کنید که می‌توانید تمام اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری و حل مشکلات را به دست آورید. ممکن است بخواهید در مورد ایجاد فرآیندهایی برای کمک به جریان اطلاعات در تیم، بخش یا سازمان خود فکر کنید. اطمینان حاصل کنید که به طور منظم این اطلاعات را کنترل می‌کنید.
10- از همکاران خود در این خصوص بازخورد دریافت کنید که چقدر احساس می‌کنند در گذشته هنگام تصمیم گیری با آن‌ها مشورت کردید. اگر آن‌ها معتقدند که شما به اندازه کافی مشورت نکردید، ممکن است در آینده نیاز به بهبود این موضوع داشته باشید.
11- تکنیک‌های حل مسئله نظیر 5why و استخوان ماهی و… را یادبگیرید و به اعضای تیم خود نیز یاد دهید. تلاش کنید مسائل را با کمک این تکنیک‌ها ریشه یابی و سپس حل کنید.
جمع‌بندی:
در این مقاله شما با شایستگی حل مسئله و تصمیم گیری آشنا شدید. همچنین متوجه شدید فردی که سطح خوبی در این شایستگی دارد و برعکس، چه ویژگی‌هایی دارد. حال با 11 توصیه‌ی کاربردی که برایتان ذکر کردم می‌توانید سطح خود را در این شایستگی توسعه دهید. پس از همین امروز شروع کنید.
مجتبی رفیعی سیاوشکلائی
