مقدمه

توسعه­‌ی شایستگی‌­های رهبری و مدیریت نقش مهمی در موفقیت یک مدیر و در نتیجه تیم و سازمان او دارد. اما برای ­توسعه‌­ی شایستگی به شیوه‌­ی اصولی باید مراحلی را طی نمود. در این مقاله قصد دارم به صورت مختصر در این خصوص توضیح دهم و شما را با این مراحل آشنا کنم.

گام‌­های لازم برای توسعه­‌ی شایستگی رهبری و مدیریت

همانطور که در تصویر زیر مشخص است، 4 گام برای توسعه­‌ی شایستگی­‌های رهبری و مدیریت لازم است. در ادامه به طور مختصر در خصوص هر گام توضیح می­­‌دهم.

گام اول: آشنایی با شایستگی‌های رهبری و مدیریت

شایستگی‌های مدیریتی مجموعه‌ای از دانش، مهارت و توانایی ضروری مدیران، برای اداره یک شغل مدیریتی یا مدیریت سازمان است. شایستگی‌های رهبری نیز اشاره به توانمندی‌ها و قابلیت‌هایی دارد که رهبر برای نفوذ بر کارکنان یا اعضای تیم خود از آن استفاده می‌کند. توجه به این نکته ضروری است که شایستگی‌های رهبری  مدیریت از ارکان شایستگی‌های محوری سازمان محسوب می‌شوند و به همین جهت شناخت آن‌ها و تلاش برای توسعه‌ی این شایستگی‌ها برای موفقیت سازمان بسیار مهم است. (شایستگی محوری، عملکردها یا خصوصیاتی از یک شرکت هستند که دیگران نمی‌توانند به‌راحتی از آن‌ها تقلید کنند و به نوعی مزیت رقابتی برای سازمان محسوب می‌شوند). خبر خوب این است که شما می‌توانید با خواندن مقاله “مدل شایستگی مدیرراه (MCF)” انواع شایستگی‌های رهبری و مدیریت را بشناسید.

گام دوم: سنجش سطح شایستگی

1- روش اصلی: ارزیابی 360 درجه

2- روش تکمیلی: استفاده از تست‌های شخصیت

هرگونه توسعه‌ی مؤثر، با ارزیابی صحیح نیازهای توسعه‌ای آغاز می‌شود و در خصوص توسعه‌ی شایستگی نیز باید این ارزیابی به شیوه‌ی درستی انجام شود. برای این کار، یک روش اصلی و یک روش تکمیلی را به شما پیشنهاد می‌کنم.

روش اصلی: ارزیابی 360 درجه

بازخورد 360 درجه فرآیندی است برای بررسی شایستگی فرد توسط گروهی از افرادی که پیرامون او کار می‌کنند. بازخورد باید خصوصی و ناشناس باشد تا افراد، نگران آسیب زدن به رابطه خود با ارزیابی شونده نباشند. ضمناً بازخورد باید از منابع مختلفی از جمله مدیر فرد، کارکنان مستقیم او، شرکای کلیدی، همتایان و حتی خودش (خودارزیابی) باشد.

بیشتر اوقات، بازخورد 360 درجه از طریق نظرسنجی آنلاین جمع آوری می‌شود. با این حال، در برخی موارد (به ویژه در سطح اجرایی) ممکن است، اطلاعات از طریق مصاحبه توسط یک ارزیاب آموزش دیده جمع‌آوری شود. پس از نظرسنجی، رهبران گزارش‌های دقیقی در مورد اینکه دیگران چگونه آن‌ها را در کار مشاهده کردند، دریافت می‌کنند. سپس می‌توانند از داده‌ها برای تقویت توسعه خود استفاده، و بر نقاط قوت و ضعف کلیدی تمرکز کنند.

روش تکمیلی: استفاده از تست‌های شخصیت

شخصیت در کنار محیط، یادگیری، ارزش‌ها، انگیزه‌ها و… یکی از علل بزرگ رفتار است. اما از آنجایی که نمی‌توانیم شخصیت را مانند قد و وزن اندازه‌گیری کنیم، تست‌های شخصیت به ما کمک می‌کنند از زبان و علم مشترک برای توصیف و درک ویژگی‌های منحصربه‌فردی که باعث می‌شود افراد کاری را انجام دهند، استفاده کنیم. شما می‌توانید از تست‌های شخصیت مختلفی استفاده کنید اما توصیه‌ی مدیرراه به شما استفاده از تست 240 سوالی NOE از مجموعه تست‌های Big5 است. خوشبختانه با جستجو در گوگل می‌توانید سایت‌های فارسی زیادی که این تست‌ها را به صورت انلاین برگزار می‌کنند پیدا کنید و خودتان را ارزیابی کنید. توجه به این نکته ضروری است که بر خلاف تست‌های شخصیت که تست‌هایی استاندارد هستند، فرم‌های ارزیابی 360 درجه می‌بایست براساس شایستگی‌های درج شده در هر مدل شایستگی طراحی گردند و به همین منظور، به زودی فرم‌ها و سوالات ارزیابی 360 درجه براساس مدل شایستگی مدیرراه منتشر می‌شود تا شما بتوانید به راحتی خودارزیابی کنید.

فراموش نکنید که سنجش سطح شایستگی به ویژه زمانی که از بیش از یک ابزار استفاده می‌شود، کاری فنی و تخصصی است و بهتر است توسط یک متخصص انجام شود.

گام سوم: آغاز توسعه‌ی شایستگی

فرض کنید با دو روش گام قبل، شما از سطح شایستگی خود مطلع شدید و می‌دانید در کدام شایستگی‌ها نیاز به توسعه دارید، شما برای توسعه‌ی خود باید یک یا چند روش زیر را در پیش بگیرید:

1- یادگیری از طریق انجام دادن: با استفاده از ابزارهای شبیه سازی شغلی، انجام دادن فعالیت‌های واقعی و تمرین، خود را توسعه دهید. توصیه می‌کنم به صفحه‌ی معرفی شایستگی‌ها در سایت مدیرراه بروید و با توجه به شایستگی که در آن نیاز به توسعه دارید، مقاله مرتبط با آن شایستگی را بخوانید و شاخص‌های مثبت و منفی هر شایستگی که در مقالات ذکر شده را هر روز مرور کنید، به آن‌ها عمل کنید و در پایان روز، عملکرد خودتان را با آن معیارها مقایسه کنید.

2- یادگیری از طریق مطالعه: تا می‌توانید کتاب و مقاله در خصوص شایستگی مربوطه و روش‌های رفع نقاط ضعف خود بخوانید.

3- یادگیری از طریق گوش دادن و دیدن: یک روش موثر برای یادگیری، مشاهده رفتار دیگران، مشاهده‌ی ویدئوهای آموزشی و گوش دادن به پادکست است.

4- یادگیری از طریق آموزش: شرکت در دوره‌های آموزشی همواره یکی از روش‌های یادگیری و توسعه است. پس دوره‌های آموزشی خوب و اثربخش برای خود پیدا کنید.

گام چهارم: سنجش مجدد سطح شایستگی

نظیر همه‌ی سیستم‌ها و برنامه‌های بهبود، در اینجا هم می‌بایست شما بعد از مدتی (ترجیحاً یک ساله) مجدداً سطح شایستگی خود را بسنجید تا ببینید چه میزان برنامه‌های بهبود اثربخش بوده و شما شایسته‌تر شدید. لذا به گام دوم برگردید و مجدداً به دو روش گفته شده، سطح خود را تعیین کنید. اگر سطح شما نسبت به قبل تغییر نکرده یا حتی کاهش پیدا کرده! باید دلیل آن را بررسی کنید و مجدداً برنامه‌ی توسعه برای خود تعریف کنید. در این زمان، استفاده از خدمات یک مشاور یا مربی به شما توصیه می‌شود.

جمع بندی:

شما در این مقاله با گام‌های لازم برای توسعه‌ی شایستگی‌های رهبری و مدیریت آشنا شدید. امیداوارم با بکاربردن این 4 مرحله هر روز سطح شایستگی شما افزایش یابد.

منبع: hr.un.org